Las Salinas el Carmen

1. Informacje ogólne o Las Salinas 2. Opis Muzeum Soli 3. Przydatne informacje 4. Galeria Las Salinas el Carmen

1. Informacje ogólne o Las Salinas

Historia pozyskiwania soli na Wyspach Kanaryjskich

Historia pozyskiwania soli na Wyspach Kanaryjskich związana jest ściśle z położeniem geograficznym i klimatem wyspy i sięga czasów sprzed podboju, kiedy tereny te były zamieszkiwane przez rdzennych mieszkańców Guanczów. Wykorzystywano w tym celu samoistnie tworzące się słone jeziorka i ich naturalne parowanie. Po podboju używanie tych stawów było bardziej intensywne, a pozyskiwana sól była eksploatowana na potrzeby lokalnych mieszkańców. Przemysł solny znacząco rozwinął się w XVII wieku, a największe ośrodki produkcji znajdowały się na Lanzarote, Gran Canarii i właśnie Fuerteventurze. Korzystny okres trwał do XX wieku, kiedy to istotnie zmalało zapotrzebowanie na ten surowiec.

Historia solniska w Las Salinas – el Carmen

Budowę pierwszego solniska w tej okolicy rozpoczęto pod koniec 1720 roku (wówczas miejscowość nosiła nazwę La Hondurilla) z inicjatywy Francisco Bautista Benítez de Lugo Arias de Saavedra, gubernatora Fuerteventura. Solnisko to było zrobione w starym stylu i wykorzystywał gliniane niecki. Po śmierci gubernatora solnisko zostało sprzedane przez spadkobierców braciom Valazquez Cabrera. Część została przekazana ich bratankowi Manuelowi Valazquez Cabrera, który z czasem przejął wszystko. Obecne solnisko zostało zbudowane właśnie przez niego lub jego następcę około 1910 roku. Powiększono go i zmodernizowano na wzór solnisk z Lanzarote (wykorzystano kamienne murki i gliniaste podłoże). Na wyspie, w czasach świetności, działały cztery tego rodzaju ośrodki, z czego do czasów współczesnych zachował się tylko el Carmen. Dlatego też w 1995 roku władze wyspy Fuerteventura postanowiły wykupić ten obiekt od spadkobierców rodziny Cabrera w celu przekształcenia go w ważne centrum pod względem historycznym, etnograficznym i ekologicznym.

2. Opis Muzeum Soli

Muzeum Soli

Cały obiekt mieści się na terenie o powierzchni 26100 m². Posiada 10 zbiorników nagrzewających wodę (z czego obecnie używane są tylko trzy) i około 935 zbiorników odparowujących wodę (parowników). Rocznie ośrodek był w stanie wyprodukować do 700 ton soli. Obecnie produkowanych jest około 70 ton rocznie. Sól wyprodukowana w tym miejscu jest jedną z najlepszych pod względem jakościowym na Wyspach Kanaryjskich. Jest bardzo bogata w minerały (zwłaszcza jod), ponieważ produkowana jest z piany morskiej.

Ekspozycja w budynku muzeum została podzielona na trzy części:

pierwsza dotyczy historii szukania, pozyskiwania, handlu i popularyzowania soli na świecie z uwzględnieniem jej wpływu na kulturę, sztukę i religię
druga dotyczy historii pozyskiwania soli na Wyspach Kanaryjskich, na tzw „solniskach”
trzecia to historia „solniska” el Carmen

Trasa zwiedzania "solniska"

Trasa obejmuje kolejne etapy:

Saltadero – basen przelewowy. Jest to najwyższe miejsce na solnisku, w którym woda bezpośrednio z oceanu (napędzana przez wiatr) kierowana jest na przybrzeżne skały. Te wulkaniczne formacje zostały tak wyprofilowane przy pomocy zaprawy wapiennej i kamieni, aby tworzyły coś w rodzaju wznoszących się tarasów, które spiętrzają wodę i wytwarzają pianę (to właśnie w pianie znajduje się największa koncentracja soli). Woda stopniowo podnosi się, przeskakując kolejne poziomy. Z górnego poziomu woda kierowana jest grawitacyjnie kanałami do cocederos lub calentadores (zbiorników nagrzewających wodę ).
Cocederos – zbiorniki nagrzewające wodę. Woda kanałami przesuwana jest grawitacyjnie w kierunku trzech zbiorników, z których pierwszy jest największy. Wszystkie te zbiorniki wykonane są za kamienia łączonego zaprawą wapniową lub metodą „na sucho”, znajdują się na tym samym poziomie, są ze sobą połączone, a woda przelewana jest między nimi stopniowo. Główną funkcją tych zbiorników jest ogrzanie wody pod wpływem promieni słonecznych do odpowiedniej temperatury. Kiedy to nastąpi (po 8-10 dniach) woda jest dalej kierowana grawitacyjnie do evaporadores (zbiorników krystalizujących sól - parowników).
Evaporadores – zbiorniki krystalizujące sól (parowniki). Tutaj wstępnie ogrzana woda zaczyna parować pod wpływem promieni słonecznych. Na powierzchni takiego parownika tworzy się wówczas cienka warstwa soli, która ogranicza znacznie dalsze parowanie. Dlatego pracownicy każdego dnia, dwukrotnie (rano i wieczorem) mieszają specjalnymi drewnianymi „grabiami” obszar parownika w taki sposób, aby wytworzoną sól przesunąć do tajos (tajos jest zagłębieniem w glinianym dnie parownika, znajduje się po jego obu stronach, wzdłuż dłuższego boku, tuż przy kamiennym murku). Gdy większość wody już odparuje (po 15-20 dniach), sól delikatnie wydobywana jest z tajos na krawędzie parownika (szerokie murki zbudowane w kształcie koryta) i tam pozostaje do całkowitego osuszenia (kilka-kilkanaście dni). Następnie jest zbierana przez pracowników i przewożona do magazynu.
Almacen – magazyn. To tutaj sól poddawana jest procesom oczyszczania, dodatkowego suszenia, pakowania i przechowywania. Przechowywane są tutaj także narzędzia pracowników. Dawniej magazyn był połączony bezpośrednio z przystanią (znajdowała się ona na południowym cyplu). Gotowy produkt był tam transportowany, skąd trafiał na pokład statku.
Embarcadero – przystań. Była to niewielka przystań o nazwie El Muellito. Sól transportowana była między magazynem a przystanią na wozach. Transport żeglarski nie był jedynym sposobem eksportowania tego surowca z Wysp Kanaryjskich.
Horno de cal – piec do wypalania wapna. Wapno jest niezbędnym składnikiem do budowania poszczególnych elementów solniska (jest składnikiem zaprawy). Piec wykorzystywany był poza sezonem wytwarzania soli, od października do marca. Ten niewielki, okrągły piec wykonany z kamienia posiada prostą konstrukcję z dwoma przylegającymi komorami – jedną, gdzie magazynowano kamień wapienny i drugą, gdzie go przetwarzano.
Aljibe – zbiornik wodny. Zbiornik ten o nieregularnym kształcie został wykonany z kamienia w niewielkim wąwozie. Gromadził on wodę słodką – spływającą do morza lub deszczówkę. Wykorzystywana ona była w celach użytkowych.

Przez cały sezon pracy można powtórzyć cykl produkcyjny 12-14 razy.

Jeden sezon pracy na solnisku trwa od marca do października. W pozostałym okresie pracownicy wykonują prace konserwacyjne, oczyszczają parowniki z pozostałości soli lub budują nowe.

Fauna i flora

Produkcja soli przyczyniła się do rozwoju wyjątkowego ekosystemu w obrębie solniska: począwszy od ekstremofilnych mikroorganizmów, glonów (Dunaliella salina), skorupiaków (np. krewetek Artemia salina), po ptactwo morskie i brodzące. W sumie w tym specyficznym środowisku można odnaleźć więcej niż 40 gatunków zwierząt i roślin.

Do tego licznego grona należałoby dołączyć jeszcze grupę pręgowców berberyjskich, które opanowały całe wybrzeże oraz teren muzeum. Kiedy przystanie się na chwilę w okolicach parku, można zaobserwować jak kolejne zwierzęta w błyskawicznym tempie przemieszczają się pomiędzy klombami w poszukiwaniu pożywienia lub uroczo biegną w podskokach po kamiennych murkach, tylko od czasu do czasu przystając, aby skonsumować to, co znalazły lub zorientować się, czy grozi im jakieś niebezpieczeństwo. Oczywiście bez odpowiedniej zachęty nie ma co liczyć na bliższy kontakt z tymi uroczymi zwierzątkami. Trzeba przyznać, że pręgowce są bardzo zwinne, szybkie i sprytne, a wypracowane „zaufanie” kończy się w momencie wyczerpania przygotowanej przez nas przekąski. Ale jeżeli mamy coś dobrego do zjedzenia (pręgowce są roślinożerne) możemy pokusić się o karmienie z ręki. Jednak dokarmianie tych zwierząt jest zakazane, aby nie zakłócać ich populacji.